Quả chanh vốn nhiều vitamin lẫn chất chống oxy hóa, và được đánh giá là một trong những loại trái cây lành mạnh bậc nhất. Từ vỏ đến cùi của quả chanh, toàn bộ đều tốt cho sức khỏe của bạn. Vậy lợi ích của trái chanh và những lưu ý khi ăn chanh là gì ? Cùng Vườn Nhiên tham khảo bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về công dụng kỳ diệu của quả chanh đối với sức khỏe.
>>Xem thêm: Uống nước sả có tốt không? 8 cách làm nước sả tươi bảo vệ sức khỏe
1. Tuyệt vời những lợi ích của trái chanh
Trái chanh chứa nhiều vitamin C, chất xơ và các hợp chất có lợi khác. Điều này đã đem lại một số lợi ích đáng kể cho sức khỏe. Thực tế, chanh có thể giúp hỗ trợ sức khỏe tim mạch, kiểm soát tình trạng cân nặng và các vấn đề về tiêu hóa.
Dưới đây là 6 lợi ích của trái chanh đối với sức khỏe dựa trên những bằng chứng khoa học đã được nghiên cứu:
1.1. Tăng cường sức khỏe tim mạch
Chanh là nguồn cung cấp vitamin C vô cùng dồi dào. Một quả chanh có thể chứa đến 31 mg vitamin C, chiếm khoảng 51% lượng vitamin C hằng ngày được khuyến cáo dành cho mỗi người (viết tắt là RDI). Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra việc ăn trái cây và rau quả giàu vitamin C sẽ giúp giảm thiếu nguy cơ mắc bệnh tim mạch và chứng đột quỵ.
Tuy nhiên, không chỉ vitamin C đem lại lợi ích cho tim của chúng ta. Chất xơ và các hợp chất thực vật trong trái chanh cũng có thể làm giảm một số yếu tố nguy cơ mắc các bệnh tim mạch chuyển hóa. Ví dụ, một nghiên cứu tiết lộ rằng ăn 24 gam chiết xuất chất xơ từ cam quýt và chanh hàng ngày trong một tháng làm giảm tổng mức cholesterol trong máu. Các hợp chất thực vật được tìm thấy trong quả chanh – cụ thể là hesperidin và diosmin – được cho là có tác dụng đáng kể làm giảm lượng cholesterol.
1.2. Kiểm soát cân nặng
Chanh được ca ngợi là thực phẩm giảm cân hiệu quả. Một giả thuyết cho rằng, các chất xơ pectin hòa tan trong vỏ chanh sẽ mở rộng khi vào dạ dày con người, giúp chúng ta có cảm giác no lâu hơn. Đây chính là lý do bạn có thể bắt gặp những người ăn chanh nguyên quả, bởi vì nước chanh không chứa pectin, do đó nếu chỉ dùng đồ uống từ nước chanh, bạn sẽ không thúc đẩy được cảm giác no cho cơ thể.
Một giả thuyết khác lại cho rằng uống nước chanh nóng sẽ giúp kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên, nước uống được biết đến là nguyên nhân tạm thời làm tăng lượng calo đã bị đốt cháy. Do vậy, có thể là chính nước đã giúp bạn giảm cân chứ không phải chanh.
Nhiều giả thuyết khác thì nhận định rằng những hợp chất thực vật trong quả chanh có thể giúp giảm cân. Nghiên cứu đã chỉ ra, các hợp chất thực vật có trong chanh có thể ngăn ngừa hoặc giảm việc tăng cân theo một số cách. Cụ thể, trong một nghiên cứu, chuột trong chế độ ăn vỗ béo được cho uống polyphenol vốn được chiết xuất từ vỏ chanh. Những con chuột nay tăng ít trọng lượng và mỡ hơn so với những con chuột khác. Tuy nhiên, vẫn chưa có nghiên cứu nào xác nhận công dụng giảm cân của các hợp chất trong chanh đối với người.
1.3. Phòng ngừa sỏi thận bằng quả chanh
Sỏi thận là những viên sỏi nhỏ được hình thành trong quá trình các chất cặn bã kết tinh và tích tụ dần trong thận. Điều này khá phổ biến và thường bị lặp đi lặp lại ở những người mắc sỏi thận.
Axit citric có thể hỗ trợ ngăn ngừa sỏi thận bằng cách gia tăng khối lượng nước tiểu lẫn độ pH trong nước tiểu, từ đó tạo ra một môi trường ít thuận lợi hơn cho quá trình hình thành sỏi thận. Chỉ cần 1/2 ly (tương đương với 125ml) nước chanh mỗi ngày, bạn hoàn toàn cung cấp đủ axit citric để giảm sự hình thành sỏi thận ở những người mắc bệnh.
Một số nghiên cứu cũng đã phát hiện ra nước chanh có hiệu quả ngăn sự hình thành của sỏi thận, nhưng có nhiều kết quả lại bị trái ngược nhau. Các nghiên cứu khác thì lại cho thấy quả chanh không hề có tác dụng ngăn ngừa sỏi thận hay bất kỳ loại sỏi nào khác. Do vậy, tốt hơn hết, các nghiên cứu khoa học tốt cần phải xem xét liệu việc sử dụng nước chanh có ảnh hưởng đến sự hình thành nên sỏi thận ở người hay không.
1.4. Chống thiếu máu
Thiếu máu do thiếu sắt là tình trạng khá phổ biến. Điều này xảy ra khi chúng ta không nhận được đủ sắt từ thực phẩm mà mình ăn mỗi ngày. Chanh chứa một hàm lượng sắt nhất định, song chúng chủ yếu ngăn ngừa thiếu máu bằng cách cải thiện hiệu quả hấp thụ chất sắt của cơ thể từ những thực phẩm thực vật. Đường ruột của con người hấp thụ chất sắt từ thịt, cá và gà (được gọi là sắt heme) một cách dễ dàng, trong khi sắt chứa trong những nguồn thực vật (sắt không heme) lại không dễ dàng nh thế. Tuy nhiên, sự hấp thụ này có thể cải thiện được bằng cách tiêu thụ vitamin C và những axit citric có trong quả chanh.
Bởi vì chanh vừa chứa vitamin C lẫn axit citric, nên chúng có thể bảo vệ cơ thể trước tình trạng thiếu máu thông qua việc đảm bảo rằng bạn hấp thụ được nhiều nhất chất sắt ctừ chính chế độ ăn uống hằng ngày của mình.
1.5. Giảm nguy cơ mắc ung thư
Chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều trái cây và rau củ quả có thể giú bạn ngăn ngừa một số bệnh ung thư. Một vài nghiên cứu đã phát hiện ra rằng người ăn nhiều trái cây họ cam quýt sẽ ít có nguy cơ mắc bệnh ung thư hơn, trong khi các nghiên cứu khác lại không tìm thấy những tác dụng tương tự như vậy trên người.
Ở các nghiên cứu trong ống nghiệm đối với loài vật, nhiều hợp chất từ chanh có thể tiêu diệt được các tế bào ung thư. Tuy nhiên, chúng không hẳn đem đến tác dụng như vậy lên cơ thể con người. Một số nhà nghiên cứu cho rằng những hợp chất thực vật tìm thấy trong quả chanh – chẳng hạn như naringenin và limonene – có thể góp phần chống lại ung thư, song giả thuyết này cần phải được nghiên cứu để chứng minh thêm.
Một vài nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra rằng chất D-limonene có trong dầu chanh, có đặc tính chống lại bệnh ung thư. Một nghiên cứu khác đã thử dùng bột giấy làm từ quả quýt chứa đựng hợp chất thực vật hesperidin và beta-cryptoxanthin (cũng là những chất được tìm thấy trong chanh) Nghiên cứu này đã chứng minh được các hợp chất này ngăn chặn những khối u ác tính phát triển ởphổi, lưỡi và ruột kết của những loài gặm nhấm.
Tuy vậy, cần lưu ý ở chỗ nhóm nghiên cứu đã dùng một lượng hóa chất rất cao – nhiều hơn so với những gì chúng ta nhận được mỗi khi ăn chanh hoặc cam quýt. Mặc dù một số hợp chất thực vật từ chanh và những trái cây có múi khác có khả năng chống lại ung thư, song vẫn chưa có bằng chứng xác thực nào cho thấy quả chanh có thể chống lại ung thư ở người.
1.6. Cải thiện hệ tiêu hóa
Quả chanh được cấu thành từ khoảng chừng 10% carbs, chủ yếu dưới dạng đường đơn. và chất xơ hòa tan. Chất xơ chính trong chanh chính là pectin, dạng chất xơ hòa tan hữu ích cho sức khỏe. Chất xơ hòa tan có thể giúp cải thiện sức khỏe đường ruột và làm chậm lại quá trình tiêu hóa tinh bột, đường. Những tác động này có thể giúp giảm lượng đường trong máu. Tuy nhiên, để sở hữu những lợi ích của chất xơ trong chanh, bạn cần ăn cả cùi vỏ. Khi uống nước chanh mà không có chất xơ từ trong cùi, bạn sẽ bỏ lỡ những lợi ích của hợp chất quan trọng này.
2. Những tác hại khó lường khi lạm dụng quả chanh
Chanh mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Song chỉ khi sử dụng ở mức độ vừa phải thì chanh mới có thể hỗ trợ hệ tiêu hóa và cải thiện chất lượng làn da, vóc dánh…. Còn nếu lạm dụng quá nhiều chanh, bạn có thể chịu những tác hại nghiêm trọng mà chanh gây ra cho cơ thể.
2.1. Loét dạ dày
Loét dạ dày là những vết loét hình thành trong niêm mạc dạ dày, phần thực quản dưới hay ruột non. Nguyên nhân có thể do sự dư thừa lượng axit trong bụng. Dùng quá nhiều chanh có thể làm tăng lượng axit dư thừa này, dẫn đến tình trạng loét dạ dày ở mức nhẹ hay nặng tùy vào mức độ lạm dụng chanh.
2.2. Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh lý nữa liên quan tới đường tiêu hóa. Buồn nôn, nôn mửa, loét họng và đau ngực là một số triệu chứng phổ biến của căn bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
Sử dụng quá nhiều chanh có thể gây ra bệnh này. Axit bên trong trái chanh có thể làm yếu đi lớp ngăn cách giữa dạ dày với thực quản. Điều này khiến dạ dày sản sinh nhiều axit, khi axit quá nhiều chúng sẽ di chuyển lên họng dẫn đến tình trạng nóng rát cổ họng, đồng thời làm mòn lớp niêm mạc của thực quản, gây ra những triệu chứng khó chịu của bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
2.3. Tiểu tiện thường xuyên
Mặc dù quả chanh chứa nhiều vitamin C, nhưng nếu dùng nhiều chúng lại có xu hướng gây tiểu tiện thường xuyên, từ đó có thể gây ra việc mất nước.
2.4. Đau nửa đầu
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra dùng nhiều chanh có thể là nguyên nhân dẫn tới đau nửa đầu. Thủ phạm chính là chất axit amin tyramine có trong trái chanh với một hàm lượng khá lớn. Dư thừa chất axit này có thể khiến máu bị dồn đột ngột lên não, gây ra các cơn đau nửa đầu ở người.
2.5. Sỏi thận
Cùng với nước chanh, vỏ chanh cũng được người ta sử dụng rộng rãi trong nấu ăn. Nếu nước chanh giúp ngăn ngừa sỏi thận thì vỏ chanh lại có thể là nguyên nhân gây nên bệnh sỏi thận. Nguyên nhân là do hàm lượng oxalat ở vỏ chanh. Khi được đưa vào cơ thể, oxalatchuyển đổi sang dạng tinh thể, ngăn cản cơ thể hấp thu canxi, từ đó dẫn đến sự hình thành của sỏi thận.
2.6. Các vấn đề về răng miệng
Chanh chứa hai hợp chất axit ascorbic và axit citric có thể bào mòn răng. Những axit này kết hợp với hàm lượng đường tự nhiên có trong quả chanh có thể dẫn đến các vấn đề liên quan đến sức khỏe răng miệng như sâu răng.
Nói tóm lại, chanh chứa nhiều vitamin C, chất xơ hòa tan và các hợp chất thực vật mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người như: giảm cân, giảm nguy cơ thiếu máu, sỏi thận, bệnh tim mạch, thiếu máu, sỏi thận, các vấn đề về tiêu hóa và đặc biệt là ung thư. Tuy nhiên, nếu lạm dụng chanh có thể dẫn đến những tác hại khôn lường, đặc biệt là việc làm tăng axit dạ dày – nguyên nhân chủ yếu gây ra viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản. Do đó, quan trọng nhất là cần sử dụng quả chanh một cách điều độ thì mới mang lại lợi ích tốt nhất cho sức khỏe.
Hãy thường xuyên theo dõi website Vườn Nhiên để cập nhật những thông tin hữu ích cho sức khỏe đến từ thiên nhiên nhé!
>>Xem thêm: Lợi ích và cách pha nước chanh ấm giải độc gan
