Nghệ không chỉ nổi tiếng là một loại gia vị tuyệt vời mà còn có nhiều lợi ích đối với sức khỏe. Hay để Vườn Nhiên giúp bạn hiểu rõ hơn về công dụng của nghệ cùng với tác dụng phụ của loại củ này nhé!
>>Xem thêm: Ăn ớt có tác dụng gì? 9 đối tượng không nên ăn ớt
Nguồn gốc và đặc điểm
Nguồn gốc
Nghệ còn có tên gọi là khương hoàng, tên khoa học là Curcuma Longa, xuất hiện đầu tiên ở phía đông nam nước Ấn Độ và vùng khí hậu nhiệt đới Tamil Nadu.
Cây nghệ phân bố chủ yếu ở những vùng đất có nhiệt độ từ 20 – 30 độ C và lượng mưa đều đặn mỗi năm. Chúng mọc hoang ở những khu rừng thuộc khu vực Đông Nam Á và Nam Á.
Đặc điểm
Cây nghệ là cây thân thảo lâu năm, chiều cao lên đến 1m. Người ta thường trồng cây nghệ để lấy củ. Có thể dùng trực tiếp củ nghệ tươi để chế biến hoặc nghiền nhuyễn thành bột nghệ để có thể bảo quản và sử dụng một cách lâu dài bằng cách luộc củ nghệ tươi trong khoảng 30 – 35 phút, sau đó sấy khô trong lò và đem nghiền thành bột. Nghệ có vị hơi cay nóng, kèm chút đắng giống mùi của mù tạc.
Công dụng của nghệ đối với sức khỏe
Nghệ có chứa nhiều hợp chất tự nhiên, đặc biệt nhất là chất curcumin, vốn nổi tiếng với nhiều công dụng cực kỳ tốt cho sức khỏe.
Chứa hợp chất chống viêm tự nhiên
Tình trạng viêm trên cơ thể thường có 2 loại: viêm mãn tính và viêm cấp tính. Trường hợp viêm cấp tính, thời gian thường ngắn và có vẻ có lợi cho cơ thể vì đó là dấu hiệu chứng tỏ cơ thể đang chống lại những vi khuẩn gây hại xâm nhập. Tuy nhiên, khi tình trạng viêm cấp tính không có sự cải thiện hoặc tiếp tục kéo dài thì sẽ dẫn đến viêm mãn tính.
Viêm mãn tính có liên quan đến nhiều loại bệnh như xơ vữa động mạch, hội chứng chuyển hóa, Alzheimer, ung thư và một số bệnh thoái hóa khác nữa.
Thực tế, hợp chất curcumin chứa nhiều trong nghệ đã mang đến khả năng chống viêm mạnh mẽ, thậm chí còn mạnh hơn hẳn so với một số thuốc chống viêm khác. Bằng chứng là theo kết quả thử nghiệm từ 32 bệnh nhân bị bệnh viêm màng bồ đào trước mãn tính: số người sử dụng curcumin có khả năng cải thiện tình trạng bệnh cao hơn hẳn so với số người điều trị bệnh bằng thuốc.
Hoạt tính của curcumin chỉ dừng ở cấp độ phân tử, hỗ trợ ngăn chặn phân tử NF-kB di chuyển vào nhân tế bào của cơ thể, đồng thời kích hoạt những gen liên quan đến khả năng chống viêm.
Tăng khả năng chống oxy hóa cho cơ thể
Curcumin có trong nghệ là chất chống oxy hóa mạnh, giúp trung hòa các gốc tự do, vốn là nguyên nhân gây lão hóa cùng nhiều bệnh tật khác.
Các gốc tự do thường phản ứng với những chất hữu cơ thiết yếu trong cơ thể như protein, axit béo hoặc DNA. Vì vậy việc trung hòa các gốc tự do sẽ mang đến sức khỏe tốt, hạn chế bệnh tật cho bạn.
Kết quả từ những thử nghiệm trên chuột cho thấy chất curcumin còn giúp tăng cường hoạt động của các enzym chống oxy hóa.
Hơn nữa, những thử nghiệm trên chuột về sử dụng chiết xuất từ nghệ và hợp chất curcumin cũng cho thấy cách thức này làm giảm mức độ stress oxy hóa và bảo vệ cơ thể chống lại các tổn thương gan mãn tính.
Cải thiện chức năng não
Curcumin có trong nghệ một lần nữa lại có tác dụng trong việc cải thiện chức năng của não. Nó giúp tăng cường hormone BDNF – một hormone tăng trưởng hoạt động trong não của bạn.
Cụ thể, curcumin có thể làm gia tăng sự phát triển của những tế bào thần kinh mới và chống lại một số quá trình thoái hóa khác nhau diễn ra trong não.
Thực tế đã cho thấy, các tế bào thần kinh sẽ hình thành ngày càng nhiều những kết nối mới. Thậm chí tại một số vùng nhất định trong não, chúng có thể tự nhân lên và gia tăng số lượng tế bào. Ngoài ra, một vài chứng rối loạn não thường gặp đều liên quan đến nồng độ của hormone BDNF.
Ví dụ, thuốc chống trầm cảm có thể làm gia tăng BDNF, từ đó giảm thiểu tình trạng của bệnh trầm cảm. Hay việc tăng cường hormone BDNF cũng setác động tích cực lên bệnh mất trí nhớ của người lớn tuổi như căn bệnh Alzheimer.
Có thể nói, nhờ có curcumin (chứa nhiều trong nghệ), bạn sẽ cải thiện được trí nhớ, đồng thời còn thông minh, minh mẫn hơn.
Giảm thiểu nguy cơ bệnh tim
Curcumin có tác dụng giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch vì nó là một chất chống viêm và chất oxy hóa mạnh, có thể cải thiện được chức năng của nội mô (là lớp màn trong của mạch máu).
Rối loạn chức năng nội mô vốn là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh tim, hoặc gặp khó khăn trong kiểm soát huyết áp, chứng khó đông máu cùng với một vài bệnh lý nguy hiểm khác.
Kết quả nghiên cứu ở 32 phụ nữ sau mãn kinh đã cho thấy: uống curcumin liên tục 8 tuần có tác động tích cực đến chức năng nội mô tương tự như uống thuốc Atorvastatin, tương đương chế độ tập thể dục thể thao suốt 8 tuần.
Theo một nghiên cứu khác ở 121 người đang thực hiện phẫu thuật bắc cầu động mạch vành: nhóm người sử dụng 4gr curcumin mỗi ngày (dùng trước và sau khi phẫu thuật một vài ngày) giảm được 65% nguy cơ đau tim.
Ngăn ngừa bệnh ung thư
Chất curcumin giúp nghệ trở thành thực phẩm ngăn ngừa ung thư, thậm chí có thể điều trị một vài bệnh ung thư.
Kết quả từ nhiều cuộc nghiên cứu lâm sàng chỉ ra: curcumin vô cùng an toàn, có thể ngăn chặn được sự hình thành, thúc đẩy và di căn của các khối u ở một số bệnh ung thư.
Hơn thế, curcumin còn được nghiên cứu và sử dụng như loại thảo mộc tự nhiên có lợi cho quá trình điều trị ung thư. Đồng thời, còn ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng, phát triển và lây lan của các tế bào ung thư ở cấp độ phân tử.
Curcumin cũng có thể góp phần làm chết các tế bào ung thư, giảm đi sự hình thành mạch máu mới trong khối ucũng như sự lây lan của tế bào ung thư.
Tuy vậy, việc sử dụng curcumin vẫn tiếp tục được nghiên cứu thêm ở khả năng điều trị ung thư ở người. Dù rằng đã có bằng chứng đáng tin cậy từ một nghiên cứu trên 44 người đàn ông có nguy cơ sắp chuyển sang ung thư ruột kết: dùng 4gr curcumin mỗi ngày (trong suốt 30 ngày) có thể giảm được 40% sự tổn thương ở ruột kết.
Ngăn ngừa và điều trị bệnh Alzheimer
Nghệ có thể ngăn ngừa và điều trị Alzheimer nhờ vào hợp chất curcumin tác động tích cực lên sự hoạt động của não bộ.
Nói một cách khác, curcumin không chỉ có tác dụng chốn và giảm viêm mà còn giúp cho tế bào thần kinh tránh được những tổn thương của quá trình oxy hóa. Thậm chí, nó có thể giúp làm sạch các mảng amyloid – đây là sự tích tụ từ các đám rối protein, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh Alzheimer.
Có lợi cho người bị viêm khớp
Thử nghiệm lâm sàng thực hiện trên 50 người bị viêm xương khớp (OA), được cho dùng 200mg curcumin mỗi lần đã cho ra kết quả chứng minh được tính hiệu quả của curcumin trong điều trị viêm khớp. Một số nghiên cứu khác cũng đã cho thấy điều này.
Chống lại bệnh trầm cảm
Curcumin trong nghệ có những tác động tích cực đến bệnh trầm cảm tương tự như bạn sử dụng thuốc Prozac để điều trị.
Điều này được chứng minh trong một thử nghiệm gồm 60 bệnh nhân trầm cảm, chia làm 3 nhóm: nhóm sử dụng thuốc Prozac, nhóm uống 01gr curcumin và nhóm vừa thuốc Prozac vừa uống curcumin trong thời gian 6 tuần. Kết quả là cả 3 nhóm này đều có sự cải thiện bệnh trầm cảm giống như nhau.
Bên cạnh đó, curcumin còn giúp tăng cường các chất dẫn truyền thần kinh dopamine và serotonin của não, đồng thời cải thiện nồng độ hormone BDNF ở não, tất cả đều có lợi cho việc chống lại bệnh trầm cảm.
Gia tăng tuổi thọ
Nhờ chứa hàm lượng curcumin rất đáng kể, nghệ giúp kéo dài tuổi thọ cho con người. Nguyên nhân là do curcumin hoạt động như một chất chống oxy hóa mạnh, từ đó khống chế và tiêu hủy được những gốc tự do, giúp người ăn nghệ đẩy lùi được nhiều bệnh tật, có ức khỏe tốt và gia tăng đáng kể tuổi thọ.
Làm sáng da
Cũng nhờ chứa chất chống oxy hóa và một vài thành phần khác với khả năng chống viêm, nghệ có thể giúp làm sáng và căng bóng làn da.
Do vậy, bạn có thể nghĩ đến việc đắp mặt nạ nghệ (có thể dùng kèm với một số thành phần khác như mật ong và sữa chua Hy Lạp) để cải thiện độ sáng cho làn da.
Chữa lành vết thương ngoài da
Nhờ khả năng giảm viêm và đặc tính chống oxy hóa của curcumin, nghệ giúp cho vết thương nhanh lành. Bởi nhiều nghiên cứu cho thấy, nghệ có những tác động tích cực đến collagen và mô. Ngoài ra, thông tin trên Tạp chí Khoa học Đời sống còn khuyên dùng nghệ hoặc bổ sung curcumin để cải thiện vết thương trên da một cách hiệu quả.
Trị sẹo mụn
Chất chống viêm có trong nghệ sẽ giúp thu nhỏ lỗ chân lông và làm dịu cho làn da cũng như giảm thiểu tình trạng mụn trứng cá cùng một vài vết sẹo khác do mụn gây ra.
Hỗ trợ điều trị các bệnh da liễu
Nghệ mang đến nhiều công dụng hỗ trợ điều trị các bệnh về da liễu như:
Bệnh vẩy nến: kiểm soát sự xuất hiện và một vài triệu chứng khác của bệnh vẩy nến nhờ nghệ có chất chống viêm và chống oxy hóa. Ngoài ra, tổ chức về bệnh vẩy nến quốc gia còn khuyến khích bổ sung nghệ vào các món ăn hằng ngày để cải thiện được tình trạng bệnh bên cạnh việc dùng nghệ trực tiếp.
Bệnh ghẻ: người Ấn Độ còn dùng nghệ để điều trị ghẻ từ khá lâu nhờ tính hiệu quả của nó.
Ngoài ra, nghệ còn hỗ trợ chữa trị bệnh chàm, liken phẳng, rụng tóc,….
Tác dụng phụ của nghệ
Công dụng của nghệ đối với sức khỏe là rất lớn, nhưng lạm dụng nghệ quá nhiều cũng không tốt, thậm chí đến một số tác dụng phụ không mong đợi như:
Tăng nguy cơ bị sỏi thận ở người nhạy cảm
Củ nghệ tươi chứa khoảng 2% oxalat. Khi cơ thể hấp thuụ chất này quá nhiều sẽ dễ dẫn đến bệnh sỏi thận, nhất là những người cơ địa nhạy cảm và người đang bị sỏi thận.
Theo kết quả nghiên cứu ở 11 người khỏe mạnh trong độ tuổi từ 21 – 38 tuổi với thời gian 8 tuần, cho thấy: người ăn nghệ có lượng oxalat cao trong nước tiểu và có khả năng tăng nguy cơ mắc sỏi thận hơn so với người ăn quế.
Gặp những triệu chứng về tiêu hóa
Khi sử dụng quá 1.000mg curcumin có trong nghệ, bạn có thể gặp một số vấn đề nhẹ liên quan đến hệ tiêu hóa như trào ngược axit trong dạ dày, đầy hơi và tiêu chảy.
Nhức đầu và buồn nôn
Với một số người khi dùng hơn 45mg curcumin co trong nghệ có thể bị buồn nôn và đau đầu.
Phát ban da (dị ứng bột nghệ)
Những trường hợp dị ứng như bị phát ban sau khi ăn nghệ rất hiếm gặp. Theo kết quả nghiên cứu, nếu tiêu thụ nhiều hơn 8.000mg curcumin (có trong nghệ) thì mới xuất hiện tác dụng phụ này.
Các món ăn từ củ nghệ tươi
Nghệ là một loại gia vị được sử dụng phổ biến trong ẩm thực châu Á. Bất cứ gia đình Việt nào cũng đều có củ nghệ trong căn bếp. Vậy hãy cùng Vườn Nhiên vào bếp và chế biến nhiều món ngon từ nghệ nhé!
Gà kho sả nghệ
Gà kho sả nghệ màu vàng ươm bắt mắt, có vị hăng nhẹ đặc trưng từ ngh và phần thịt dai mềm vừa phải cùng vị mặn ngọt từ nước gà kho. Ăn món này kèm với cơm nóng thì quả là tuyệt!
Trứng cá thu kho nghệ
Trứng cá thu kho nghệ tươi có màu vàng nâu hấp dẫn. Vị bùi béo đặc trưng ở trứng cá, kết hợp vị hăng thoang thoảng của nghệ sẽ tạo nên món ăn khoái khẩu của rất nhiều người!
Lòng heo xào nghệ
Một trong những món đặc sản mà bất kì người miền Trung nào cũng biết đến chính là lòng xào nghệ. Lòng heo dai dai, sần sật kết hợp với vị hăng, nhẫn nhẹ của nghệ và nhất là hương thơm đặc trưng của củ nén khiến món ăn trở nên không thể quên. Lòng xào nghệ ăn kèm bánh tráng mè nướng sẽ tăng thêm vị bùi béo cho món ăn.
Mứt từ củ nghệ tươi
Mứt từ nghệ tươi có màu đỏ cam rất đặc trưng, được sên khô cùng lớp đường giòn tan bên ngoài và lát nghệ mỏng, dẻo, thơm bên trong. Món mứt này vừa cho sức khỏe lại vừa dễ ăn đối với những người lớn tuổi.
Nghệ ngâm mật ong
Nghệ cũng được dùng ngâm chung với mật ong, mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe như chữa nhức mỏi, giải độc, giảm đau bụng kinh hay một số triệu chứng về dạ dày. Nghệ mật ong dùng uống trực tiếp hoặc thoa đều lên da để làm đẹp như ngừa mụn, trị thâm, nám, làm chậm quá trình lão hóa,….
Kem nghệ
Bạn đã bao giờ nghĩ đến việc sử dụng nghệ để tạo nên màu vàng và hương vị đặc biệt cho món kem chưa? Kem nghệ sẽ thật dễ ăn và lạ miệng khi được kết hợp cùng nước cốt dừa hoặc chuối. Hãy thử trổ tài với 2 món kem này nhé!
>>Xem thêm Video: GS.TS Đào Văn Long tư vấn sử dụng bột nghệ và tinh bột nghệ đúng cách
